شپش حشره خونخوار(قسمت اول)

اگر چه در مناطق متعددی بهبود وضعیت بهداشتی ، اقتصادی و اجتماعی تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی به شپش داشته است اما همچنان این انگل گستردگی جهانی دارد . این بیماری در محل های پر جمعیت و در زمان جنگ بعلت عدم توجه به بهداشت فردی ، بیشتر مشاهده می شود.
شپش در کودکان، بسیار شایعتر از بالغین بوده و در جنس مونث شایعتر از جنس مذکر می باشد. این حشره به دنبال تماسهای نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد برای تامین گرما لباس های بیشتری می پوشند و بصورت دسته جمعی زندگی می کنند ، از شخصی به شخص دیگر انتقال می یابد . شپش به جامعه و یا طبقه اجتماعی خاصی نبوده و تمام افراد جامعه را ( بخصوص در اپیدمی ها) مبتلا می سازد . شپش پوست را می گزد و خون را خورده و ایجاد خارش و سوزش می نماید ، بدنبال خاراندن پوست عوارض گوناگونی مانند زرد زخم ایجاد می گردد.
بالا بردن سطح آگاهیهای جامعه، بهبود رفتارهای بهداشتی ، تشخیص و درمان اپیدمیک مبتلایان (بخصوص در مراکز تجمعی جمعیتی)، از راههای مهم مبارزه با شپش می باشد و هماهنگی و همکاری گسترده بخش بهداشت با سایر بخش های توسعه از اقدامات اساسی مبارزه با این حشره محسوب می شود.
هدف از تدوین این مجموعه آشنایی کارکنان بهداشتی در خصوص تشخیص و درمان بیماری پدیکلوز در مدارس می باشد امید است این اقدام گامی باشد به سوی تامین سلامت دانش آموزان عزیز که آینده سازان این مرز و بوم می باشند.

مشخصات کلی شپش
شپش حشره ای کوچک ، بدون بال و خونخوار است و میتواند سر ، تن و عانه را در انسان آلوده کند.
تخم شپش رشک نام دارد و بیضی شکل و سفید رنگ و به اندازه ته سنجاق می باشد و بر حسب نوع به مو و درز لباس ها می چسبد.
سه نوع شپش انگل انسانی عبارتند از:
۱. شپش سر Pediculosis humans capitis
۲. شپش تن Pediculosis humans humans
۳. شپش عانه Phthirus pubis crab lice
شپش تن و شپش سر بسیار شبیه هم می باشند با این تفاوت که شپش تن کوچکتر و شفاف تر از شپش سر است. تخم شپش بوسیله شپش بالغ ماده بطور محکمی به پایه مو ( در مورد شپش سر و عانه ) و یا تار و پود لباس ( در مورد شپش تن) چسبیده و بصورت یک برآمدگی کوچک کروی و یا بیضی شکل بنام رشک تظاهرمی نماید پوست را سوراخ کرده و بزاق خویش را در زیر پوست تزریق نموده و با مکیدن خون، مواد زائد خویش را نیز دفع می نماید. این تلقیح مواد زائد و بزاق به زیر پوست منجر به ایجاد برآمدگی قرمز رنگ خارش داری می گردد.
شپش سر و رشک های آن معمولا در لابلای موها و بر روی پوست سر بخصوص در نواحی پشت گوش و سپس سر دیده می شود ولی در شرایط آلودگی شدید در تمام پوست سر و حتی محاسن و دیگر بخش های مودار بدن ممکن است دیده شود و رنگ آن سفید خاکستری است. شپش سر بیش از شپش عانه ولی کمتر از شپش تن قدرت تحرک دارد و لذا ساعت ها ممکن است دریک محل توقف و خونخواری نماید . این شپش خود را محکم به تار مو چسبانیده و به خونخواری ادامه می دهد و گاها بندرت نیز به مناطق کم موی بدن مهاجرت نموده ولی در ابرو و پلک تخم گذاری نمی نماید.