سوسکهای بمب افکن
این سوسکهای زیبا در مناطق معتدل زندگی میکنند. میتوان آنها را در زیستگاههای متنوعی مشاهده کرد که این بستگی به گونه آنها دارد. برخی آب و هوای رطوبت دار و بستر جنگلها را ترجیح میدهند، در حالی که برخی دیگر زیستگاههای خشک تر را میپسندند. همه این سوسکها نیاز به پناهگاهی برای دور ماندن از نور خورشید دارند، بنابراین در طول روز در فضاهایی مانند زیر سنگها یا کنده درختها میمانند.
در سلسله جانوران مکانیسمهای دفاعی بسیار زیاد و بسیار جالب توجهی وجود دارد؛ مارمولکها دم خود را به میل خود قطع میکنند یا بیدها لکههای چشمیمانند رنگی و درشتی روی بالهای خود دارند. بسیاری از این تاکتیکها در مقایسه با ترفندی که سوسک بمب افکن به کار میبرد بی اهمیت جلوه میکنند. اگر چه سوسکهای بمب افکن کوچک اندام هستند اما به خوبی با سلاحی که در اختیار دارند از خود دفاع میکنند. در ظاهر شبیه به هر سوسک زمینی کوچک دیگری هستند، ولی در پشت خود سلاح بسیار مؤثری را حمل میکنند. در بیشتر مواقع این سوسک به کار روزمره خود یعنی جستجوی غذا یا جفت یابی میپردازد. با این حال، هنگامیکه خطری را از جانب یک جانور شکارگر حس کند زنجیره ای از اتفاقها به هم پیوسته و آغاز میشوند.
در انتهای شکم این حشره دو غده وجود دارد. یکی از آنها «هیدروکینون» ( Hydroquinone) تولید میکند و دیگری «پِروکسید هیدروژن» یا آباکسیژنه (H2O2). هر دوی آنها ماده شیمیایی سمیهستند. این دو ماده در مخزنی که از طریق دریچهای یک سویه به یک محفظه انفجاری راه دارد ذخیره میشوند. لایه این محفظه انفجاری، دیواره ای ضخیم دارد و دارای سلولهایی است که از خود آنزیمهایی به نام کاتالاز و پروکسیداز ترشح میکنند. این آنزیمها، هیدروکینونها و پِروکسیدها را به مولکولهای ساده تر تجزیه میکنند در حالی که در این میان مقادیر زیادی اکسیژن آزاد میشود. واکنشهای شیمیایی نیز سبب میشوند ترکیب مولکولها بیش از نقطه جوش گرم شود که این امر منجر به تبخیر شدن مقداری از این ترکیب میشود.
فشار موجود در محفظه واکنش به قدری زیاد میشود که ماده موجود در آن با سرعت فوق العاده بالایی طی ۷۰ پرتاب انفجاری سریع از سوراخهای کوچکی که در نوک انتهایی شکم قرار دارند به بیرون پرتاب میشود. صدای این انفجارها تا حدی است که گوش انسان قادر به شنیدن آن است. علت ضربانی بودن تراوشها تجمع فشار در محفظه نگهدارنده ماده شیمیایی است که سبب بسته شدن درپوش یا سوپاپ بین مخزن و محفظه میشود. تنها در صورتی که محتویات درون محفظه با هم وارد واکنش شوند و از انتهای بدن سوسک به بیرون پرتاب شود دوباره ماده شیمیایی به درون محفظه ریخته میشود. همه این اتفاقات در کسری از یک ثانیه به پایان میرسند.
در برخی سوسکهای بمب افکن آفریقایی اندام افشاننده ماده شیمیایی میتواند تا ۲۷۰ درجه گردش کند که در این صورت ماده ترشح شده به همه جهات و با هدف گیری دقیق پرتاب میشود.
ابر سمیفوق العاده داغ حاصل از ماده شیمیایی، زخمهای بسیار مهلکی روی بدن دیگر حشراتی که باعث آزار یا تهدید سوسک بمب افکن میشوند ایجاد میکند. این ماده حتی پوست انسان را هم میسوزاند.
بیش از ۵۰۰ گونه سوسک قاب بال در سراسر جهان وجود دارد که میتوانند مقادیر کمیماده شیمیایی از انتهای بدن خود خارج کنند.
همه آنها سوسکهای زمینی (کارابیدهها) هستند، ولی همه آنها با یکدیگر خویشاوندی نزدیک ندارند. در نتیجه این مکانیسم دفاعی حیرت انگیز باید به طور مستقل و جداگانه در چندین نوع از سوسکهای زمینی متفاوت از یکدیگر به تکامل رسیده باشد. یک احتمال برای چنین سازگاری این است که سوسکهای بمبافکن نمیتوانند پرواز کنند. پریدن در هوا روش راحت و ماهرانهای برای فرار از جانوران شکارگری است که بی صبرانه در انتظار خوردن یک سوسک لذیذ هستند! با این وصف پرتاب ماده شیمیایی ناخوشایند و سوزش آور از ناحیه پشتی جانور راه حل فوق العادهای برای مشکل دفاعی این حشره ناتوان از پرواز است.
سوسکهای بمب افکن حشرات شکارگر هستند و گروه کوچکی از حشرات زمین زی را تشکیل میدهند. بسیاری از حشرات و دیگر بندپایان خزنده زمینی غدههایی دارندکه هیدروکینون و پروکسید هیدروژن تولید میکنند تا بدین طریق در مقابل جانوران شکارگر مختلف از خود دفاع کنند. مثال بارز آن هزارپاهای کوچک هستند که زیر کندههای درختان و سنگها زندگی میکنند. دست زدن به آنها باعث عصبانی شدنشان میشود و از منفذهایی که در طول بدن خود دارند ترکیبی از چند ماده شیمیایی خارج میکنند که یکی از آنها هیدروکینون است. این ترکیب شیمیایی سمیاست و بوی تندی دارد که همین برای راندن یک پرنده گرسنه کافی است.
علت این که نام بمب افکن روی این سوسکها گذاشته شد این بود که طبیعی دانهای قدیمیگازهای متصاعد شده از بدن آنها را دیده و صدای انفجاری ناشی از بیرون آمدن ماده شیمیایی را میشنیدند و این ویژگی را به تفنگ ارتباط دادند. بمب افکن (Bombardier)یک درجه نظامیدر ارتش بریتانیا است و به سربازهایی که از تفنگهای بزرگ استفاده میکنند اشاره دارد.
چندین گونه سوسک بمب افکن بومیایالات متحده امریکا وجود دارند. بال پوشهای آنها به طور معمول تیره و متالیک هستند و قسمت سینه و سر متمایل به نارنجی است. بیشتر در دشتهای سیلابی نمناک مجاور رودخانهها و نزدیک به دریاچهها، یعنی نقاطی که در آنها پس از طوفان تالابهای موقتی ایجاد میشود یافت میشوند.
آسان ترین راه برای گرفتن آنها جستجو روی زمین یا تلهگذاری در زیستگاه آنها است. اگر سوسکی را به تصور این که یک بمب افکن است پیدا کردید باید به یاد بیاورد که تنها ویژگی که ثابت میکند سوسک یک بمب افکن است پرتاب ماده شیمیایی به نشانه اعتراض است.
باید منتظر خروج گاز و مایع و نیز صدای انفجارهای کوچک از انتهای پشتی بدن سوسک بود. گونههایی از سوسکهای زمینی هستند که شباهت زیادی به سوسکهای بمبافکن دارند، ولی بدون این سلاح سوزش آور هستند.