لانه سازی موریانه ها
لانه سازی موریانهها
در مناطق مدارگانی، بسیاری از موریانهها لانهسازی میکنند. لانههایی به صورت تپهها و گنبدها که حدود ۲۰ متر وسعت و ارتفاعی شاید بیشتر از ۱۰ متر از سطح زمین دارند. برخی دیگر از موریانهها درخت آشیان هستند، یعنی آشیانههایی به اندازههای گوناگون معمولاً به بزرگی یک توپ بستکبال، بر فراز درختان میسازند. موریانهها در داخل چنین آشیانههایی خود را از خطر حمله پرندگان، سوسمارها، عنکبوتها و مورچهها مصون میدارند.
آشیانه برخی از موریانههای آفریقایی مانند چتر است، طوری که آب باران به اطراف آن سرازیر میشود. دستهای دیگر از موریانهها، لانه خود را به گونهای میسازند که دمای درون آن هماهنگپذیر گردد. لانه و آشیانه سازی موریانهها نمونه شگرفی از کار غریزی است. این کار بر عهده کارگران نوزاد نهاده شده است. چرا که کارگران تازه تولد یافته هیچگاه در لانه پدر و مادر خود زیست نمیکنند و در نتیجه راهی برای آموختن لانهسازی ندارند.
فرایند ساخت لانه موریانه ها
در ابتدا صد ها موریانه به این طرف وآن طرف حرکت میکنند.هر موریانه به محض رسیدن به فضایی که کمی بالاتر از سطح زمین قرار دارد شروع به ترشح بزاق میکند و خاک را به به بزاق خود آغشته میکند.به این ترتیب گلوله های کوچکی با بزاق خود درست میکند.علیرغم خصلت کاملا تصادفی این رفتار نتیجه تا حدی منظم است.در پایان این مرحله در منطقه ای محدود تپه های کوچک مینیاتوری از این گلوله های کوچک آغشته به بزاق شکل میگیرد.پس از این همه تپه های مینیاتوری باعث میشود تا موریانه ها رفتار دیگری از خود نشان دهند.در واقع این تپه ها به صورت نوعی نشانه برای موریانه ها عمل میکند.هر موریانه به محض رسیدن به این تپه ها با انرزی بسیار بالایی شروع به تولید گلوله های خاکی با بزاق خود میکند.این کار باعث تبدیل شدن تپه های مینیاتوری به نوعی ستون می شود.
این رفتار ادامه میاد تا زمانی که ارتفاع هر ستون به حد معیینی برسد.در این صورت موریانه ها از خود رفتار سومی نشان می دهند.اگر در نزدیکی ستون فعلی ستون دیگری نباشد بلافاصله آن ستون را رها می کنند در غیر این صورت یعنی در حالتی که در نزدیکی این ستون تعداد قابل ملاحظه ای ستون دیگر باشد موریانه ها شروع به وصل کردن ستونها و ساختن لانه ها می کنند.
تفاوت های هوشمندی اجتماعی انسان با هوشمندی توده ای موریانه را در همین رفتار ساخت لانه میتوان مشاهده کرد.کارگران ساختمانی کاملا براساس یک طرح از پیش تعیین شده عمل می کنند در حالی که رفتار اولیه موریانه ها کاملا تصادفی است.علاوه بر این ارتباط مابین کارگران ساختمانی مستقیم واز طریق کلمات و...
است ولی بین موریانه ها هیچ نوع ارتباط مستقیمی وجود ندارد و آنها تنها به صورت غیر مستقیم واز طریق نشانه ها با هم در ارتباطند.