لانه سازی موریانه‌ها
صد‌ها موریانه به این طرف وآن طرف حرکت می‌کنند.هر موریانه به محض رسیدن به فضایی که کمی بالاتر از سطح زمین قرار دارد شروع به ترشح بزاق می‌کند و خاک را به به بزاق خود آغشته می‌کند.به این ترتیب گلوله‌های کوچکی با بزاق خود درست می‌کند.علیرغم خصلت کاملا تصادفی این رفتار نتیجه تا حدی منظم است.
لانه سازی موریانه‌ها
در مناطق مدارگانی، بسیاری از موریانه‌ها لانه‌سازی می‌کنند. لانه‌هایی به صورت تپه‌ها و گنبدها که حدود ۲۰ متر وسعت و ارتفاعی شاید بیشتر از ۱۰ متر از سطح زمین دارند. برخی دیگر از موریانه‌ها درخت آشیان هستند، یعنی آشیانه‌هایی به اندازه‌های گوناگون معمولاً به بزرگی یک توپ بستکبال، بر فراز درختان می‌سازند. موریانه‌ها در داخل چنین آشیانه‌هایی خود را از خطر حمله پرندگان، سوسمارها، عنکبوتها و مورچهها مصون می‌دارند.
آشیانه برخی از موریانه‌های آفریقایی مانند چتر است، طوری که آب باران به اطراف آن سرازیر می‌شود. دسته‌ای دیگر از موریانه‌ها، لانه خود را به گونه‌ای می‌سازند که دمای درون آن هماهنگ‌پذیر گردد. لانه و آشیانه سازی موریانه‌ها نمونه شگرفی از کار غریزی است. این کار بر عهده کارگران نوزاد نهاده شده است. چرا که کارگران تازه تولد یافته هیچگاه در لانه پدر و مادر خود زیست نمی‌کنند و در نتیجه راهی برای آموختن لانه‌سازی ندارند.
فرایند ساخت لانه موریانه‌ها
در ابتدا صد ها موریانه به این طرف وآن طرف حرکت می‌کنند.هر موریانه به محض رسیدن به فضایی که کمی بالاتر از سطح زمین قرار دارد شروع به ترشح بزاق می‌کند و خاک را به به بزاق خود آغشته می‌کند.به این ترتیب گلوله‌های کوچکی با بزاق خود درست می‌کند.علیرغم خصلت کاملا تصادفی این رفتار نتیجه تا حدی منظم است.در پایان این مرحله در منطقه ای محدود تپه‌های کوچک مینیاتوری از این گلوله‌های کوچک آغشته به بزاق شکل می‌گیرد.پس از این همه تپه‌های مینیاتوری باعث می‌شود تا موریانه‌ها رفتار دیگری از خود نشان دهند.در واقع این تپه‌ها به صورت نوعی نشانه برای موریانه‌ها عمل می‌کند.هر موریانه به محض رسیدن به این تپه‌ها با انرزی بسیار بالایی شروع به تولید گلوله‌های خاکی با بزاق خود می‌کند.این کار باعث تبدیل شدن تپه‌های مینیاتوری به نوعی ستون می‌شود.
این رفتار ادامه میاد تا زمانی که ارتفاع هر ستون به حد معیینی برسد.در این صورت موریانه‌ها از خود رفتار سومی نشان می‌دهند.اگر در نزدیکی ستون فعلی ستون دیگری نباشد بلافاصله آن ستون را رها می‌کنند در غیر این صورت یعنی در حالتی که در نزدیکی این ستون تعداد قابل ملاحظه ای ستون دیگر باشد موریانه ها شروع به وصل کردن ستونها و ساختن لانه‌ها می‌کنند.
تفاوت‌های هوشمندی اجتماعی انسان با هوشمندی توده‌ای موریانه را در همین رفتار ساخت لانه می‌توان مشاهده کرد.کارگران ساختمانی کاملا براساس یک طرح از پیش تعیین شده عمل می‌کنند در حالی که رفتار اولیه موریانه‌ها کاملا تصادفی است.علاوه بر این ارتباط مابین کارگران ساختمانی مستقیم واز طریق کلمات و...
است ولی بین موریانه‌ها هیچ نوع ارتباط مستقیمی وجود ندارد و آنها تنها به صورت غیر مستقیم واز طریق نشانه‌ها با هم در ارتباطند.