شاه کبری

شاه کبراها شکارچی های خوبی هستند، چون به راحتی و به طور پنهانی و زیرکانه می توانند خود را به جانوران دیگر برسانند. طول بدن شاه کبرا از برخی خودروهای ساخت بشر نیز بلندتر است و می تواند تا ۶ متر رشد کند. وزن آن هم ۶ تا ۱۲ کیلوگرم می رسد. این خزنده خشمگین بیشتر در جنگل های بارانی استوایی در جنوب شرقی آسیا، از جمله شمال هند و جنوب چین زندگی می کند. با توجه به این که رنگ بدنش با رنگ بستر جنگل ترکیب می شود، اغلب بدون این که دیده شود به طعمه خود نزدیک می شود. کبراها دارای بدنی به رنگ قهوه ای مایل به زرد، سیاه یا قهوه ای مایل به سبز هستند. بعضی از  آن‌ها هم نوارهایی به رنگ زرد روشن در قسمت پشت بدن دارند. وقتی یک شاه کبرا آماده حمله می شود، کاری می کند که ظاهری بسیار ترسناک پیدا کند. بدین ترتیب که ماهیچه های ناحیه قدامی تنه را به کار می اندازد تا پوست چین خورده گردن را در پشت سرش به دو طرف گسترده کند. گردن و ناحیه قدامی تنه برافراشته باعث می شود که سر شاه کبری باز هم بزرگ تر از چیزی که هست به نظر برسد.
شاه کبرا از حواس خوبی برخوردار است. هنگام شکار، بوی طعمه را از سوراخ های بینی به درون می کشد. همچنین مانند سایر مارها از زبان دوشاخه خود برای دریافت بوها استفاده می کند: همچنان که روی زمین در حال خزیدن است آن را مرتباً بیرون می آورد و وارد دهان می کند. این مار علاوه بر حفره های بینی و زبان از یک حس دیگر برای شکار کردن کمک می گیرد و آن حس بینایی است. در طول روز، چشم های تیزبینش می تواند جانوری را که در ۱۰۰ متری آن ها در حرکت است را تشخیص دهد. این فاصله تقریباً معادل طول یک زمین فوتبال است. کبرا هم مانند مارهای دیگر بدون گوش بیرونی است. با این حال، با استخوان های آرواره هایش می تواند کوچک ترین لرزش زمین را که در اثر حرکت یک جانور یا انسانی که از نزدیک آن ها رد می‌شود را احساس کند. شاه کبرا از حواس خود برای شکار کردن و از فَنگ هایش برای کشتن طعمه استفاده می کند. فَنگ ها (دندان های نیش) به آرواره بالایی مار متصل هستند و طول آن ها حدود یک سانتی متر است. مانند سوزن سرنگ طبی توخالی و نوک تیز هستند و به راحتی می توانند پوست قربانی را سوراخ کنند.آن چه فَنگ ها را به عضوی مرگبار تبدیل می کند زهری است که از آن ها خارج می شود. این سم در دو کیسه که هر کدام در یک طرف سر مار قرار گرفته اند ساخته می شود. این کیسه ها از طریق مجرایی به فنگ ها اتصال پیدا می کنند. زهر مهلک از کیسه ها رها می شود و از مجاری عبور می کند تا به فنگ ها برسد. یک شاه کبرا قادر است با یک بار گزش به اندازه ۵ میلی لیتر سم به بدن طعمه خود تزریق کند. این بیشتر از مقدار سمی است که هر مار سمی دیگری می تواند وارد بدن قربانی اش کند. ولی جالب این جا است که زهر شاه کبرا قوی ترین زهر نیست؛ مامباها و مارهای مرجانی سم مهلک تری دارند.
هنگامی که شاه کبرا آماده نیش زدن قربانی خود است، سمت پایین بدن را پیچ می دهد و به حالت چنبره در می آورد؛ سپس قسمت بالای بدن را تا ارتفاع ۸ر۱ متر از زمین بلند می کند! با پهن کردن پوست ناحیه گردن (کفچه) دهانش را کاملاً باز می کند، زبانش را مرتب حرکت می دهد و ضربه خود را وارد می کند. به محض این که فَنگ ها به بدن قربانی نفوذ می کنند، سم کشنده تزریق می شود.
اگر طعمه برای فرار تقلا کند، کبرا به دنبال آن می خزد و دوباره آن را نیش می زند. سم درد زیادی ایجاد می کند؛ سبب می شود تا ماهیچه ها و ریه‌های قربانی از کار بیافتند و جانور شکار شده قادر به حرکت کردن یا نفس کشیدن نباشد. شاه کبرا روش های زیادی برای تعقیب طعمه دارد. این شکارگر ماهر برای گرفتن طعمه می‌تواند روی زمین بخزد، در رودخانه ها شنا کند یا از درخت ها بالا برود. شاه کبرا برای خوردن طعمه منتظر مرگ آن نمی شود؛ در حالی که قربانی هنوز زنده است سر آن را محکم با دندان هایش می گیرد و آن را به طور کامل می بلعد. طعمه ممکن است تا زمانی که وارد معده مار نشده زنده بماند. یک ساعتی طول می کشد تا شاه کبرا یک قربانی بزرگ را ببلعد. مار برای هضم جانور بلعیده شده به همراه پوست و استخوان هایش به یک هفته زمان احتیاج دارد. پس از آن تا یک ماه نیاز به خوردن غذا نخواهد داشت.
به طور کلی مارها هم دندان دارند ولی قادر به جویدن نیستند. شاه کبرا برای محکم نگه داشتن قربانی خود از دندان هایش استفاده می کند. سپس آرواره هایش از یک سو به سوی دیگر به حرکت در می آیند تا جانور به درون دهان و گلوی مار رانده شود.
یک شاه کبرا تا وقتی که گرسنه نباشد، حمله نمی کند ولی اگر مورد حمله قرار گیرد از خود دفاع می کند. در ابتدا سعی می کند دشمن را بترساند و از خود دور کند. برای این کار سرش را بلند می کند و پوست گردنش را پهن می‌کند. سپس دهانش را باز و شروع به غریدن می‌کند. اگر جانور هنوز هم سر جایش بماند، در این صورت شاه کبرا با سرش به سوی آن هجوم می‌برد. استراتژی گاز گرفتن را در همه مواقع به کار نمی‌برد و اگر چنین کند سم را تزریق 
نمی‌کند، چرا که ۱۰ تا ۱۵ روز طول می کشد تا سم در بدنش تولید شود. بنابراین، آن را برای کشتن طعمه به عنوان ذخیره نگه می دارد.
بیشتر جانوران از حمله کردن به یک شاه کبرای بالغ واهمه دارند. ولی جانور کوچکی به نام «خدنگ» یا «مانگوس»(mongoose)وجود دارد که یکی از اندک دشمنان کبرا به شمار می آید. خدنگ بسیار سریع است و می تواند به محض این که مار به سویش حمله می برد از جا بپرد و خود را نجات دهد.
در فصل بهار، شاه کبرای ماده برای تخم‌هایش لانه می سازد. او با حرکت دادن بدنش برگ های خشک و خرده شاخه ها را روی هم جمع می کند و ۱۲ تا ۵۰ تخم روی آن ها 
می‌گذارد. سپس روی تخم ها را با شاخ و برگ بیشتر می پوشاند. خودش هم روی آن ها چنبره می زند. گاهی جانوران دیگر سعی می کنند 
تخم‌هایش را بخورند، ولی شاه کبرای ماده با بلند شدن و پهن کردن گردن و غریدن آن ها را می ترساند. این مار حدود دو ماه روی تخم ها می نشیند، ولی درست پیش از بیرون آمدن نوزادها آن جا را ترک می کند. این از خوش شانسی بچه ها است، چون غذای مورد علاقه مادر گرسنه مار است! شاه کبرا تنها گونه ای از مارها است که کنار تخم های خود می ماند. دیگر گونه ها فقط تخم ها را می گذارند و بلافاصله محل را ترک می کنند.
وقتی نوزاد مار آماده بیرون آمدن از تخم می شود، یک سوراخ در پوست تخم ایجاد می کند و به بیرون می خزد. طول بدن هر نوزاد حدود ۳۰ سانتی متر است، پوست براق و سیاهی دارد و شکمش سفید رنگ است. به علاوه، خط های زرد روشن یا سفید روی بدنش دیده می شود. نوزادان به محض متولد شدن، قادر به جنباندن زبان، گستراندن پوست گردن و غریدن هستند و سم آن ها برای کشتن یک انسان کافی است. در ظرف چند روز، مارهای جوان آماده شکار خواهند بود. با این وصف، نوزادان شاه کبرا هم لایق لقب «شاه» هستند.
شاه کبرا در طول عمرش به طور دائم در حال رشد کردن است، ولی پوست آن رشد نمی کند. با بزرگ تر شدن جثه اش، نیاز به پوست اندازی پیدا می کند تا پوست تازه اش متناسب با اندازه اش شکل بگیرد. یک شاه کبرای جوان هر یک ماه یک بار پوست اندازی می کند و شاه کبرای بالغ سه یا چهار بار در سال این کار را انجام می دهد.
اگر کسی توسط یک شاه کبرا گزیده شود، پس از گذشت ۳۰ دقیقه می میرد. ولی جالب این جا است که این خزنده با ابهت و رعدآسا همیشه از انسان ها دوری می کند. سالانه، کم تر از ۵ نفر در اثر گزش شاه کبرا جان خود را از دست می دهند.
پادزهر می تواند انسانی را که سم شاه کبرا وارد بدنش شده است از مرگ نجات دهد. برای تولید پادزهر، مقدار بسیار اندکی از سم مار را به یک جانور بزرگ جثه مانند اسب، تزریق می‌کنند. برای این جانور نه خطر مرگ و نه بیماری وجود دارد. 
در واقع بدن جانور در مقابل سم موادی دفاعی و حفاظتی تولید می کند. سپس مقدار کمی از خون جانور را می گیرند و از آن پادزهر تولید می کنند. پادزهر را می توان در محل مناسب نگهداری کرد تا در مواقع لازم به افراد گزیده شده تزریق شود. از سم شاه کبرا در ساخت داروی ضد درد برای افراد بیمار یا آسیب دیده نیز استفاده می شود.خزنده شناس‌ها برای زهرگیری از شاه کبرا پشت گردن مار را در دست نگه می دارند. سپس فَنگ‌هایش را روی لبه یک لیوان قلاب می کنند. بدین صورت، سم قطره قطره در لیوان چکه 
می‌کند؛ به این کار در اصطلاح «دوشیدن مار» گفته می شود.

 

با ما در اینستاگرام همراه باشید