عنکبوتی که تور خود را پرتاب می کند!

در طول ماه های بهار و تابستان یا حتی در روزهای گرم زمستانی، شب ها از مخفیگاه خود بیرون می آید تا طعمه ای شکار کند. اگر یکی از آن ها را در حال انجام مأموریتش، یعنی شکار شبانه دیدیم، بهتر است نحوه حرکت دقیق و آهسته آن را نظاره کنیم. اگر خیلی خوش شانس باشیم، آن را در حالی که یک حشره یا عنکبوت کوچک را شکار می کند می بینیم؛ با خونسردی، ولی با سرعتی برق آسا سلاح مخفی خود را که چسبناک است پرتاب می کند.
اگر از آن دسته از افرادی هستیم که دوست دارند جانوران را در خانه نگهداری کنند و زندگی آن ها را از نزدیک ببینند، 
می توانیم یک عنکبوت تُف انداز پیدا کنیم و آن را در یک جعبه شیشه ای بگذاریم و یک یا دو مگس هم به عنوان غذا برایش بیاندازیم. به هنگام جا به جایی آن باید مراقب باشیم، چون این عنکبوت پاهای شکنندهای دارد که ممکن است در اثر تکان های شدید صدمه ببینند. 
میهمان بندپای ما در نور ضعیف به فعالیت عادی خود ادامه می دهد؛ یعنی دیر یا زود مگس ها را پیدا می کند و 
می کشد. به لطف ظرف شیشه ای که برای نگهداری آن انتخاب کرده ایم، می توانیم ببینیم تله پرتابی اش چگونه عمل می کند: عنکبوت تُف انداز طعمه اش را با بزاق سمی و چسبناکش به زمین می چسباند. اگر قصد داریم برای مدت بیشتری از عنکبوتمان در خانه نگهداری کنیم، باید حتماً مخفیگاهی برایش درست کنیم تا مانند زیستگاه طبیعی اش جایی برای پنهان شدن 
داشته باشد.
عنکبوت های تف انداز از خانواده Scytodidaeو راسته Araneaeمحسوب می شوند. نمونه بارز و فراوان عنکبوت های تف انداز، گونه Scytodes thoracica است. 
عنکبوتی کوچک است که طول بدنش به حدود شش میلی متر می رسد. رنگ آن قهوه ای مایل به زرد با نقوش تیره است. بدن به دو بخش تقسیم شده که این دو بخش روی ۸ پای دوک وار سوار هستند. بخش جلویی بدن ترکیب سر و سینه است که در مقایسه با بیشتر گونه های عنکبوت بزرگ و کروی است. در جلوی سر شش چشم کوچک، آرواره ها و یک جفت حسگر کوچک به نام «پِدی پالپ» قرار دارند. شکم مدور است و بیشتر اندام های جانور را در خود جا داده است.
عنکبوت تُف انداز در اوراسیا، آمریکای شمالی و نیز در ایران یافت می شود. تقریباً ۱۵۰ گونه عنکبوت تُف انداز در سراسر دنیا وجود دارد. کلید موفقیت این عنکبوت ها تواناییشان در 
بهره گیری از زیستگاه های بی شماری است که انسان ها بدون قصد قبلی برایشان مهیا کرده اند.
این زیستگاه ها مکمل زیستگاه های طبیعی آن ها در حیات وحش است. آن ها برای زندگی همزیستی با انسان ها را انتخاب کرده اند، چون خانه ها و ساختمان ها در برابر باد و باران و شرایط مختلف آب و هوایی تاحدی برایشان امنیت فراهم می کنند. احتمال دارد که این عنکبوت ها در اصل ساکن مخفیگاه های طبیعی مانند غارها، حفره های درخت ها، بیرون زدگی سنگ ها و جاهایی از این دست بوده باشند.
عنکبوت تُف انداز اگر چه تار نمی تند اما شکارچی بسیار خطرناکی است. عنکبوت ها به خاطر تارهای تو در تویی که می تنند شهرت دارند، ولی برخی گونه ها نیازی به این سازه ابریشمی ندارند، چون برای به دام انداختن طعمه شان از ترفندهای دیگری استفاده می کنند. با فرارسیدن تاریکی، عنکبوت تُف انداز برای یافتن غذا از مخفیگاهش بیرون می آید. 
علی رغم دیگر عنکبوت ها که با سرعت بالایی حرکت می کنند، این عنکبوت با آرامش بیرون می آید و با قدم هایی شمرده و آهسته در اطراف پرسه می زند.
قدرت بینایی اش بسیار ضعیف و تا حدی است که بتواند تاریکی و روشنایی را حس کند. ولی در عوض حس لامسه اش بسیار قوی و به خوبی پرورش یافته است.
موهای بسیار ریزی که روی سطح بدنش را پوشانده اند 
کوچک ترین تغییر در فشار هوا را که مگسی با تکان دادن بال هایش یا تمیز کردن خودش در آن نزدیکی ایجاد می کند تشخیص می دهند. عنکبوت کوچک ترین امواج فشار هوا را نشانه می گیرد و سرانجام به طعمه هجوم می برد. 
هر نوع حرکت ناگهانی در این لحظه می تواند منجر به بازنده شدن عنکبوت و فرار طعمه شود، بنابراین عنکبوت باید به آهستگی و دزدکی جلو برود. پیش از هر چیز، ابتدا فاصله اش تا طعمه را اندازه می گیرد. برای این کار یکی از پاهایش را به سمت حشره درمانده دراز می کند.
برد انتخابی بین ۱۰ تا ۲۰ میلی متر است. اگر عنکبوت از این بعد مسافت راضی باشد، آهسته از یک سو به سوی دیگر حرکتی می کند و سپس طعمه اش را با دو پرتاب از مایع چسبناک بزاقش که از حفره های کوچک موجود در آرواره هایش فوران می کنند، خیس می کند.
ظاهر عجیب و غریب این عنکبوت به دلیل وجود دو غده بزرگ در پشت لاک (بخش پشتی پوست بیرونی) آن است که سم و ماده چسبنده را برای پرتاب شدن تولید می کنند. وقتی عنکبوت آماده حمله است، ماهیچه های بزرگ در دو طرف غده ها به پشت لاک فشار می آورند تا منقبض شود. بدین ترتیب ماده چسبناک فلج کننده از افشانک (دهانه های) آرواره به بیرون 
می جهد.
این مایع نه تنها دارای سم فلج کننده است، بلکه چسبندگی بسیار بالایی دارد که باعث می شود حشره شکار شده محکم به سطحی که رویش نشسته است بچسبد. قربانی فرصت اندکی برای واکنش نشان دادن دارد، چرا که توالی پرتاب بزاق در زمانی 
کم تر از یک هفتصدم ثانیه به پایان می رسد. 
تلاش بیهوده است! آرواره های عنکبوت شکارگر در حین پرتاب سلاح شیمیایی به سرعت از یک طرف به طرف دیگر حرکت می کنند و طعمه در اثر این حرکات به صورت زیگزاگی آغشته به سم چسبناک می شود. 
اکنون که شکار ناتوان شده است، شکارگر سایه وحشت را بر آن می افکند و به آن نزدیک می شود تا نیش مرگبار را بزند. در این جا مأموریت عنکبوت به پایان می رسد و می تواند با خیال راحت غذایش را 
بخورد.تقریباً همه عنکبوت ها شبه لانه ای برای گذاشتن تخم هایشان می سازند، ولی عنکبوت تُف انداز در این مورد هم از ساختن توده ای پیچیده از جنس ابریشم سر باز می زند و به جای آن یک تور ساده، مانند زنبیل می بافد تا تخم هایش را در آن حمل کند. این زنبیل به فنگ های عنکبوت ماده متصل است و هر جا که برود بچه های هنوز به دنیا نیامده اش را با خود می برد!
 

اینستاگرام پرتوسازگار